Thiết kế và quá trình xây dựng Điện Kiến Trung đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của kiến trúc cung đình Huế. Khác với những công trình thuần chất Á Đông trước đó, Điện Kiến Trung mang đậm dấu ấn kiến trúc Pháp kết hợp hài hòa với yếu tố truyền thống Việt Nam, tạo nên diện mạo bề thế, sang trọng nhưng cũng không kém phần uy nghiêm và lãng mạn.

Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, nhất là giai đoạn chiến tranh, Điện Kiến Trung từng bị hủy hoại nặng nề. Sau nhiều năm nghiên cứu, phục dựng và bảo tồn, công trình này đã dần được khôi phục nguyên trạng, trở thành một trong những điểm tham quan thu hút du khách trong và ngoài nước khi đến với Cố đô Huế.

Kiến trúc nghệ thuật độc đáo

Điện Kiến Trung không chỉ nổi bật nhờ vị thế đặc biệt nằm giữa Đại nội Huế mà còn gây ấn tượng bởi kiến trúc độc đáo. Công trình gồm ba tầng: tầng trệt (chân điện), tầng giữa (chính điện) và tầng trên cùng (lầu thượng).

Tầng trệt: Được xây bằng đá xanh, thiết kế vững chãi, tạo dáng bệ đỡ uy nghi, biểu thị cho nền móng vững chắc của quốc gia.

Tầng giữa: Đây là nơi đặt ngai vàng, nơi vua thiết triều và tiếp khách quan trọng. Không gian trang trí lộng lẫy với những mảng tường, trần được chạm khắc, đính ghép sành sứ, thủy tinh màu sắc rực rỡ.

Tầng trên: Gắn liền với các hoạt động nghỉ ngơi, thưởng ngoạn của vua.

Điểm đặc biệt của Điện Kiến Trung là phần mái. Mái công trình được lợp ngói hoàng lưu ly, diềm mái trang trí các linh vật, họa tiết rồng phượng rất tinh xảo. Hệ thống cửa sổ lớn kính màu xây theo kiểu Pháp giúp đón ánh sáng tự nhiên, đồng thời góp phần tăng vẻ hiện đại cho tổng thể.

Không chỉ có giá trị về mặt kiến trúc, các hoa văn trang trí, tượng linh vật, các họa tiết tứ linh, tứ quý tại Điện Kiến Trung còn thể hiện rõ tinh thần mỹ thuật cung đình triều Nguyễn – tinh tế, cầu kỳ và đậm bản sắc văn hóa Việt Nam.

Ý nghĩa lịch sử – văn hóa

Điện Kiến Trung gắn bó mật thiết với những dấu mốc lịch sử quan trọng cuối triều Nguyễn, đặc biệt là hai đời vua Khải Định và Bảo Đại. Dưới thời Bảo Đại, nơi đây là không gian sinh hoạt, làm việc và tiếp khách ngoại giao của vị vua cuối cùng triều Nguyễn.

Sự pha trộn giữa kiến trúc phương Tây và Á Đông thể hiện khao khát đổi mới nhưng vẫn giữ gìn cội nguồn, lồng ghép tinh thần tự tôn dân tộc vào từng đường nét xây dựng. Chính điều đó biến Điện Kiến Trung thành di sản không chỉ của Huế mà còn của lịch sử – văn hóa Việt Nam.

Sau cách mạng tháng Tám năm 1945, cùng với sự suy tàn của chế độ phong kiến, Điện Kiến Trung cũng trải qua nhiều biến cố. Nhưng giá trị trường tồn của nó vẫn được khẳng định qua thời gian. Công trình là minh chứng cho sự phát triển và hội nhập văn hóa, là điểm tựa tinh thần cho lớp hậu thế nhớ về nguồn cội.

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản

Việc phục dựng Điện Kiến Trung được đánh giá là một trong những thành tựu nổi bật của công tác gìn giữ di sản của Việt Nam trong thời gian gần đây. Tất cả các chi tiết được hồi phục dựa trên tư liệu lưu trữ, hình ảnh, bản vẽ cũ kết hợp với công nghệ hiện đại, đảm bảo sự chân thực và nguyên gốc nhất có thể.

Ngày nay, khi đến tham quan Đại nội, du khách không thể bỏ qua Điện Kiến Trung – địa điểm lý tưởng để tìm hiểu về lịch sử triều Nguyễn cũng như chiêm ngưỡng giao thoa văn hóa Đông – Tây độc đáo. Nơi đây còn là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ nghệ sĩ, nhà nghiên cứu, nhiếp ảnh gia trong và ngoài nước.

Bên cạnh giá trị lịch sử, Điện Kiến Trung còn góp phần tạo dựng diện mạo mới cho du lịch Huế, đưa hình ảnh Cố đô ngày càng vươn xa trên bản đồ du lịch thế giới. Những sự kiện, triển lãm, hoạt động văn hóa được tổ chức tại đây cũng mang lại sức sống mới, tôn vinh giá trị di sản và khơi dậy niềm tự hào dân tộc.

Với hơn một thế kỷ tồn tại, Điện Kiến Trung không chỉ là biểu tượng của vẻ đẹp kiến trúc cung đình Huế mà còn là chứng tích sinh động cho lịch sử phát triển của đất nước. Công trình là sự kết tinh của nghệ thuật, văn hóa và khát vọng hòa nhập, phát triển của triều đại cuối cùng trong lịch sử phong kiến Việt Nam.

Việc bảo tồn, phát huy giá trị của Điện Kiến Trung hôm nay không chỉ là trách nhiệm của chính quyền và ngành du lịch, mà còn là bổn phận của mỗi người dân Việt Nam trong việc giữ gìn, tôn vinh và quảng bá di sản cha ông để lại cho muôn đời sau.